Zemin Etüdü Nedir? Neden Yapılır?

Bir yapının inşaata uygun olup olmadığını ölçmenin en önemli aşamalarından biri, zemin etüdüdür. Bu işlem, bir dizi parametreyi temel olarak inşaat alanındaki toprağın durumunu analiz etmek amacıyla yapılır. Zemin bilgilerinin kontrol ve analiz edildiği bu aşama sonrasında ise yapının kaba inşaatına geçilir. Şimdi detaylarıyla zemin etüdü nedir ve neden yapılır sorusu eşliğinde bu işleme dair merak edilenleri cevaplandıralım.

Zemin Etüdü Nedir?

Binanın projelendirme sürecinde yer alan adımlardan biri de zemin etüdüdür . Zemin etüdü kısaca, toprağın durumunu analiz ederek binanın inşa edilip edilmeyeceğini belirleyen bir uygulamadır. Bu uygulama, her tür yapı için gereklidir. Ülkemizde Marmara Depreminden sonra yasal olarak zorunlu hâle getirilmiştir. Zemin ve Temel Etüdü Uygulama Esasları ve Rapor adlı tebliğ gereğince, zemin etüdü raporunun alınmasından sonra inşaat aşamasına geçilmesi gerekir.

Zemin etüdünün yapılma zamanı ise yapının kaba inşaatına başlanmadan öncedir. Yani inşaat şantiye aşamalarına geçilmeden önce inşaat yapılacak alanın toprak, taş türü, deprem riski gibi etkenlere göre raporlandırılması tamamlanır.

Şimdi bir diğer adıyla toprak etüdünün neden yapıldığının detaylarına geçelim.

Zemin Etüdü Ne İşe Yarar?

Bir yapı inşaatına başlamadan önce inşaatın yapılacağı alanın her açıdan incelenmesi gerekir. Özellikle Türkiye gibi deprem kuşağındaki ülkelerdeki arsaların mutlaka jeolojik bakımdan analiz edilmesi şarttır. Bu doğrultuda bir arsa veya arazinin yapı inşasına uygun olup olmadığını ölçmek adına zemin etüdü yöntemlerine başvurulur. Zemin etüdü neden yapılır sorusunun cevapları da şu şekildedir:

• Yeraltı tabakasının durumu, derinliği, jeolojik yapı özelliklerinin analiz edilmesini sağlar,
• Yapılacak binanın güvenliği ve dayanıklılığı için yapının nasıl bir performans göstereceğini belirler,
• Deprem güvenliği kapsamında yapıdaki alanın hangi yükleri taşıyıp taşıyamayacağını önceden tahmin etmeyi sağlar,
• Toprak ve taş türünün özelliklerini saptayarak alanın inşaata uygun olup olmadığını açığa çıkarır,
• Zemin özelliklerinin ve analizin belirlenmesi ile inşaatta hangi malzemelerin ve kesitlerin kullanılması gerektiği ortaya çıkar,
• İnşaat yapı tasarım aşamasında zemin bilgileri ile ilgili eksik kısımların v hesaplamaların tamamlanmasını sağlar.

Marmara Depreminden önce önemli projelerde yapılan toprak etüdü günümüzde her yapı için uygulanır. İlgili etüt çalışmalarının tamamlanmasıyla da zemin etüdü raporu alınır. Bu rapor, farklı mühendislik dallarındaki uzmanların zemin ile ilgili öngörüleri, analizleri ve detaylı bilgileri derleyip imzaladıkları bir belgedir.

İlgili belgenin 9 Mart 2019 tarihli 30709 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “ Dair Tebliğ” sonrasında iki ayrı belgeye dönüştüğünü de hatırlatalım. Buna göre zemin etüdü kapsamında; Temel ve Zemin Etüt Veri Raporu ve Temel ve Zemin Etüt Geoteknik Raporu alarak ilgili diğer işlemlere başlamak gerekir.

Zemin Etüdünü Kim Yapar?

Zemin etüd yöntemlerinin uygulanmasında uzmanlar görev alır. Farklı işlemleri içeren toprak etüd uygulamalarını; jeoteknik mühendisleri, jeoloji mühendisleri, inşaat mühendisleri gibi uzmanlardan oluşan bir ekip tamamlar.

Bina Zemin Etüdü  Yöntemleri Nelerdir?

Zemin etüt çalışmaları, mühendislik firmaları tarafından yapılır. Farklı zemin etüd yöntemleri eşliğinde uzman mühendis ekibinin gözlemi ve değerlendirmeler ile zemin incelemesine geçilir. Zeminin cinsine göre uygulanan bina zemin etüdü yöntemleri genel olarak şöyledir:

• Sismik kırılma yöntemi
• Presiyometre ve dilatometre yapmak
• Rezistivite elektrik özdirenç yapmak
• GPR jeoradar çalışması
• Elektrik tomografisi yapmak (ERT Tomografi)
• Plaka yükleme deneyinin yapılması
• Proktor ve kum konisi deneylerinin yapılması
• Gözlemsel etüt yapmak
• SP(self potansiyel) ile yerin doğal doğru akım değerleri ile bilgi sahibi olmak. Elektrik yöntemdir.
• IP(ındüktiv polarizasyon) elektrik özdirenç cihazları ile yerin derinliklerinin elektriksel bilgileri almak

Yukarıdaki zemin etüt araştırma yöntemleri; ön etüt, tasarım-son etüt ve kontrol etütü adımlarından oluşur.

Bina Zemin Etüdü Nasıl Yapılır?

Bir bina zemin etüdü nasıl yapılır sorusunun cevabı da şu şekildedir:

• Muayene araştırma çukurlarının açılması,
• TSE standartlarına uygun sondaj kuyularının planlanması,
• Yeraltı ve yerüstü sularının gözlemlenmesi ve numunelerin alınması,
• Arazi üzerinde deneylerin yapılması,
• Laboratuvar deneylerinin yapılması,
• Zeminin indeks ve fiziksel özelliklerinin belirlenmesi,
• Zeminin mekanik özelliklerinin belirlenmesi,
• Kayaların özelliklerinin belirlenmesi,
• Yapı- zemin ile ilgili bilgilerin proje kapsamında ele alınması,
• Zemin profillerini yorumlanması,
• Zemin sıvılaşma ve yanal yayılma analizlerinin yapılması,
• Kazı güvenliği için gerekli önlemlerin değerlendirilmesi,
• Doğal afet risklerinin belirlenmesi.

Zemin etüdü ne kadar sürer sorusunun cevabı ise projenin niteliğine göre değişir. Küçük projelerde en fazla 1 hafta, büyük projelerde ise neredeyse 1 ayı bulabilen etüt çalışmaları vardır.

Prefabrik Ev İçin Zemin Etüdü Gerekli Midir?

Betonarme evler ile birlikte prefabrik evler için de zemin etüdü gerekli bir prosedürdür. Bina yapım aşamalarından biri olan zemin etüdü, yasal olarak tüm yapılarda geçerli bir işlemdir. Prefabrik evlerde zemin etüdü, prefabrik üreticilerin fiyata dahil ettikleri hizmetlerden biri değildir.

Yani arsa veya araziye prefabrik ev yaptırmayı düşünüyorsanız uzman bir mühendislik firması ile anlaşmalısınız. Prefabrik evler dayanıklı ve güvenli bir barınma sunmakla beraber monte edileceği arsanın özelliklerinden etkilenirler. Eğer arsa herhangi bir yapının inşaatına müsait değilse prefabrik yapımı da arsayı kurtarmayacaktır. Bundan dolayı mutlaka zemin etüt ve proje tasarım aşamasında profesyonel destek almalısınız. Zemin etüdü ile deprem riskine karşı prefabrik ev performansının nasıl olacağı da ortaya çıkar. Kısacası her yapı için gerekli olan zemin etüt çalışması ile inşaat ve montaj aşamasında nelere dikkat edilmesi gerektiği ortaya çıkar.

Hangi arsaya prefabrik ev yaptırabileceğiniz ile ilgili detaylar için de Arsaya Prefabrik Ev Yapma Şartları Nelerdir adlı yazımıza göz atabilirsiniz.

Zemin etüdü nedir, bina zemin etüdü nasıl yapılır sorularını cevapladık. Prefabrikten üzerinden prefabrik ev modellerine göz atarak hizmete dahil avantajları inceleyebilirsiniz.